جاده قدیم (۱۳۹۶) (۱)
امتیاز فیلم «جاده قدیم»: ** (دو از پنج)
نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان: منیژه حکمت
ژانر: درام / خانوادگی
محصول: ایران
مدت: ۱۰۰ دقیقه
“توجه فرمایید، با خواندن این مطلب، ممکن است داستان فیلم لو برود.”
جاده قدیم، سرحال آغاز می‌شود، قصه‌ای پر از کاراکترهایی که از لحاظ سنی، اخلاقی و روحی با هم در تضاد کامل هستند و همین ناسازگاری و ضدیت می‌توانست کشش و جذابیت داستان را بیشتر کرده و بر کنش و واکنش بیفزاید؛ ولی فیلم به بن‌بست می‌خورد و گنگ رها می‌شود.
تا نقطه‌ی عطف اول، فیلم تعلیق خوبی ایجاد می‌کند، می‌تواند ناراحت، نگران و اگر شما هم مانند نگارنده زن باشید، احتمالن عصبانی‌تان کند. تا قبل از پیدا شدن مینو با بازی خوب مهتاب کرامتی، همه چیز قابل قبول پیش می‌رود؛ اما بعد از پیدا شدن او گویا فیلم‌ساز ایده‌ای برای پیش‌برد قصه‌اش ندارد و نمی‌داند باید چطور قصه و شخصیت‌ها را هدایت و کنترل کند.
فیلم‌ساز راه‌کاری برای مواجهه با خانواده‌ی بهرام (آتیلا پسیانی) و ایجاد تنش و ناراحتی بیشتر در آن شرایط ناراحت‌کننده ندارد پس خودش هم مانند بهرام، مادر (شیرین یزدان‌بخش)، شیدا (ترلان پروانه) و خسرو (محمدرضا غفاری) از آقاجان (پرویز پورحسینی) فرار می‌کند و با این‌که زندگی و کار بهرام و خسرو به او، یک پدرسالار مطلق و متکبر و خودرأی وابسته است،آب از آب تکان نمی‌خورد. چرا؟ فیلم‌سازی پاسخی به این سوال نمی‌دهد و فقط او را از داستانش حذف می‌کند. البته که حکمت نه تنها با آقاجان بلکه با بقیه‌ی شخصیت‌ها نیز چنین می‌کند، هر که دیگر به کارش نمی‌آید را خط می‌زند و از داستان بیرون می‌کند.
از طرفی باید تکلیف مینو هم معلوم شود؛ ولی فیلم‌ساز نمی‌داند با این زن عصبی، زخم‌خورده، پریشان و هراسان چه کند و چطور او را قانع کند تا آن‌چه بر سرش آمده را پذیرفته و با ماجرای تجاوز روبه‌رو شود. حکمت نمی‌تواند برای این مهم، دلیلی درست و قانع‌کننده بیآید، پس به‌سان بقیه‌ی شخصیت‌ها، برادری را توی قاب عکس برای مینو تعریف می‌کند، برادری که مخاطب نمی‌فهمد که بوده و چه بر سرش آمده؛ ولی همین برادرِ در قاب که باز کاراکتری نصفه و نیمه است و هیچ از او نمی‌دانیم و نخواهیم دانست، یک مرتبه انگیزه‌ی مینو شده و او را متحول می‌کند. خب، چنین چیزی به سادگی پذیرفته نمی‌شود و این تغییر در مینو واقعی به نظر نمی‌رسد و نباید انتظار داشت بیننده آن را باور کند.
طراحی صحنه اشکالاتی دارد، انگار همه چیز در لوکیشین خانه‌ی مینو و بهرام تازه تعمیر و رنگ شده و طراحان صحنه سعی کرده‌اند سریع و باسمه‌ای عیوب بصری را حل کنند. مثلن در صحنه‌ی حمام گرفتن مینو، به کاشی‌ها دقت کنید: حاشیه‌ی گل‌های وسط دیوار انگار با چیزی خمیر مانند، خیلی عجله‌ای ترمیم شده تا ظاهری قابل تحمل و آراسته پیدا کند، گرچه که توی ذوق می‌زند و با خانه‌‌ای که خانواده‌اش متمول هستند، جور در نمی‌آید.
به هر روی، جاده قدیم داستانی تکان‌دهنده دارد که می‌توانست بهتر از این تعریف شود و چنین بلاتکلیف و گنگ رها نگردد تا توجهات را بیشتر به موضوع عدم امنیت زنان در جامعه جلب کند؛ و حقیقتن قضاوت نکردن فرد مود تهاجم و تعرض قرار گرفته و حمایت خانواده از او، علی‌الخصوص همسر در مواجه با چنین اتفاقات ناگواری، می‌تواند بسیار موثر واقع شده و شرایط را برای فرد رنج‌دیده، قابل تحمل کند؛ اما جاده قدیم یک خوبی بزرگ دارد و آن این‌که به همه‌مان یادآوری می‌کند سینمای ایران چقدر فیلم با محوریت آزار و اذیت و آگاهی دادن در مورد خشونت روحی، جسمی، کلامی و جنسی زنان کم دارد.
پی‌نوشت:
۱) برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد فیلم «جاده قدیم» اینجا کلیک کنید.
انصافا همچین فیلمی از خانوم حکمت خیلی دور ازانتظاربود