محمد رسول‌الله (۱۳۹۴) (۱)
کارگردان: مجید مجیدی
نویسنده: مجید مجیدی / کامبوزیا پرتویی / حمید امجد
تهیه‌کننده: شرکت سینمایی نور تابان
ژانر: تاریخی/ دینی
محصول: ایران
مدت: ۱۸۰ دقیقه
“توجه فرمایید، با خواندن این مطلب، ممکن است داستان فیلم لو برود.”
هر چقدر هم در بوق و کرنا شود که فیلم محمد رسول‌الله با فروش ۱۴ میلیارد و ۵۶۹ میلیون تومان پرفروش‌ترین فیلم سال ۹۴ شد، این فیلم یک شکست اقتصادی بزرگ بود. فیلمی که ۴۰ میلیون دلار بودجه داشت و تنها ۵.۵ میلیون دلار در ایران و جهان فروخت! و این‌چنین، هزینه‌ای گزاف، دقیقا در زمان اوج تحریم‌ها به کشور و ملت تحمیل شد برای ساخت فیلمی بی‌بنیه و وحشتناک.
اگر فیلم «رسالت» (۲) ساخته‌ی مصطفی عقاد را دیده باشید، هرگز فیلم تصنعی محمد سول‌الله را باور نمی‌کنید. فیلم مجیدی حتی نمی‌تواند کوچک‌ترین اثری روی شما بگذارد. به هر حال بعد از سال‌ها بمباران شدن توسط انواع و اقسام فیلم‌ها و سریال‌هایی با محوریت اعراب و احوالات آنان به جای پرداختن به ایرانیان نام‌آور و وطن‌پرست، بینندگان خود بهترین منتقدان این فیلم خواهند بود.
می‌شود محمد رسول‌الله را یک فیلم رقابتی نامید، بدین معنا که فیلم‌ساز بر اساس سلیقه‌ی شخصی‌اش و بدون توجه به مستندات واقعی دینی و تاریخی، رقابت تنگاتنگی چون بازی‌های المپیک را با بقیه‌ی پیامبران الهی آغاز کرده. از شفا دادن حلیمه توسط محمد کوچک گرفته، تا القا کردن این حس که گویی او از کودکی به مانند حضرت عیسی به رسالت رسیده بوده! خب، حداقل در تاریخ اسلام که مورد دوم اصلا حقیقت ندارد. شکسته شدن بت‌ها، جوشیدن آب از سنگ، قبول نکردن سینه‌ی زنی جز حلیمه توسط محمد ِ نوزاد، تلاطم دریا و بالا آمدن آب و… جز رقابت با حضرت ابراهیم، حضرت اسماعیل، حضرت موسی و حضرت نوح چه پیام دیگری دارد؟ حتی رقابت با بزرگ‌سالی حضرت محمد هم در فیلم آشکار است! ماجرای فرار جمیل، شتر حارث و رفتن او کنار خانه‌ی عبدالله و آمنه یادآور داستان ِ پیدا شدن محل ِ ساخت مسجد النبی توسط مرکب پیامبر اسلام بعد از به رسالت رسیدن و رفتن به مدینه است.
مگر پیامبر اسلام شخصیتی والا و بزرگ نیست که فیلم‌ساز قصد کرده او را این‌چنین به عرش برساند؟! مگر نه این‌که تنها معجزه‌ی محمد قرآن است؟ آیا نیازی به این همه اغراق بود که بعد گروه فیلم‌سازی در آن بمانند و نداند چه کنند؟ حلیمه‌ی بیمار شفا می‌گیرد، آمنه بیمار خیر! چرا؟ مگر در آن سن به محمد وحی می‌شده که به سبک مسیح کدام‌یک از مادرانش (مادر رضاعی‌اش و مادر خودش) را به اذن الهی شفا بخشد؟ شاید هم نویسندگان فیلم‌نامه بالاخره در وقایع تاریخی گیر افتادند و نتوانستند بیشتر از این تصورات‌شان را بر داستان حاکم کنند.
بر فرض که جدا از ظاهر آمنه که چون فرشتگان همواره سفید پوش است و ام جمیل که وقیح تصویر شده، خوب و بد داستان برای بخشی از مسلمانان آشکار باشد؛ اما اگر ادعا می‌شود که این فیلم یک «بیگ پروداکشن» است، باید پذیرفت که عالم و آدم از اسلام و تاریخ صدر آن و افراد موثر در زندگی حضرت محمد چیزی نمی‌دانند (لابد چشم‌شان باید کور شود و خودشان بروند و بخوانند و بدانند)، پس چقدر برای شخصیت‌پردازی‌ها وقت گذاشته شده؟ هیچ؛ کاراکترها چز تیپ‌های حوصله سر بر، هیچ چیز دیگری نیستند. در حقیقت آن زمانی‌که صرف نمادسازی و نشان دادن معجزات محمد در کودکی شده، اگر یک دهمش صرف پردازش کاراکترها می‌شد، شاید نتیجه‌ی نهایی ذره‌ای تاثیر‌گذار می‌گشت؛ گرچه فیلم‌نامه چنان بد و فاقد انسجام نگاشته شده که هر اتفاقی مثبتی در آن بعید بوده.
این‌که بعد از سال‌ها ساختن فیلم و سریال عربی، طراحی صحنه و لباس فیلم محمد رسول‌الله مشکل نداشته باشد هنر نیست، به هر حال هزینه‌ای کمرشکن برای ساخت شهرک سینمایی ِ مخصوص این فیلم صرف شده؛ ولی کاش فیلم‌ساز قبل از شروع کارش، حداقل یک‌بار دیگر فیلم «پرندگان» هیچکاک و«آشوب» کوروساوا را می‌دید که حمله‌ی پرنده‌ها به سپاه ابرهه شبیه بازی‌های کامپیوتری دهه‌ی هشتاد میلادی از آب در نیآید و برای نشان دادن تشنج و وحشت و جنگ و آشوب و رزم، سیاهی لشگرها را فقط به دویدن به این طرف و آن طرف صحنه دعوت نکند و خودش هم کمی هنر به خرج دهد!
محمد رسول‌الله، فیلم بسیار بد‌ی‌ست که نه اثری از روحانیت در آن هویداست و نه جذابیت دارد. فیلمی کند و حوصله سر بر که از همان ابتدا به ورطه‌ی شعار دادن افتاده و برای اثبات حقانیت حضرت محمد متوسل به هزار و یک‌جور نیروی ماوراءالطبیعه و نریشن‌های عجیب شده و تا جایی پیش رفته که تمام خصایل نیک محمد که او به تمامی ِ آن‌ها در نزد عرب شهره بود را کم‌رنگ و بی‌اهمیت جلوه داده. این فیلم در یهودستیزی هم چنان سنگ تمامی گذاشت که حد و حساب ندارد!
این میان تنها یک نکته برای نگارنده گنگ باقی ماند آن هم صدای جایگزین برای کاراکتر ابوطالب با بازی مهدی پاکدل بود. واقعا صدای مهدی پاکدل چه ایراد و مشکلی داشته که صدای دیگری برای او در نظر گرفته شده و به سبک فیلم‌های قدیمی و از مد افتاده، برای این کاراکتر از دوبلور استفاده کردند؟ آن هم صدایی که نه به او می‌آید و نه روی او می‌نشیند. خب، شاید عوامل سازنده‌ی فیلم، به حد و حدود و جایگاه فیلم‌سازی‌شان واقف بوده و هستند که از تکنیک‌های عقب‌افتاده استفاده کرده‌اند.
ای کاش، اگر دانش و ذوق و سلیقه نداریم، پول بیت‌المال را به نام پیامبر عظیم الشأن خدا و به کام خودمان هدر ندهیم و لاف مسلمانی و ایمان نزنیم و به یاد داشته باشیم که خداوند بر تمام اعمال و نیات ما، آگاه است.
پی‌نوشت:
۱) برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد فیلم «محمد رسول‌الله» اینجا کلیک کنید.
۲) برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد فیلم «رسالت» اینجا کلیک کنید.
