طبقه حساس (۱۳۹۲) (۱)
امتیاز فیلم «طبقه حساس» از پنج ستاره: *** (سه از پنج)
کارگردان: کمال تبریزی
نویسنده: پیمان قاسم‌خانی
بر اساس طرحی از سیروس همتی
تهیه‌کننده: جواد نوروزبیگی
ژانر: کمدی-سیاه
محصول: ایران
مدت: ۹۰ دقیقه
“توجه فرمایید، با خواندن این مطلب، ممکن است داستان فیلم لو برود.”
طبقه حساس کمدی سیاهی‌ست که با سوژه‌ای جالب توجه به نقد جسورانه‌ی آن‌چه که عده‌ای از مردم، غیرت و حمیت می‌نامند پرداخته.
قاسم‌خانی با رندی خاص خودش، فیلم‌نامه را جذاب و چند لایه نوشته و در نام‌گذاری داستان هم این اصول را رعایت و در نوشتار کلمه‌ی حساس، با حروف بازی کرده تا به افرادی با این تفکر، طعنه بزند و گوش‌زد کند که افراط در امور، به هر شکل و صورتی که باشد، چقدر اشتباه و نادرست است، و البته که طبقه حساس، به قبرهای طبقاتی هم اشاره دارد که داستان حول آن شکل گرفته.
آقای کمالی (رضا عطاران) هر چقدر لاف بزند و داد و هوار و اولدورم بولدورم کند و یقه جر بدهد، نمی‌تواند بیننده را متقاعد کند که همسرش (پانته‌آ بهرام) را دوست داشته و عاشق او بوده. اتفاقا برعکس، آقای کمالی فقط خودش و خواسته‌های خودش را دوست داشته و دارد. غیرت افراطی او، دلیل عشق به همسرش نبوده و نیست، بلکه برای به کرسی نشاندن حرف خودش است. او علاقه و عشق که نه، بلکه حس مالکیت و آقایی و برتری بر همسرش داشته و بعد از مرگ او هم خود را به دلیل خودخواهی‌اش به آب و آتش می‌زند تا راهی بیآبد و مرد غریبه‌ای (پیمان قاسم‌خانی) که در یک قبر با همسرش دفن شده را به قبر دیگری منتقل کند تا حس نگند مالکیتش بر بدن همسرش را از دست داده و از طرفی هم‌صنف‌هایش که اکثرا تفکری مشابه او دارند، نگویند کمالی بی‌غیرت است.
مردی که به همسرش علاقه داشته باشد، زیر باران یا برف با او قدم خواهد زد و به حرف‌هایش گوش خواهد داد. همسر برایش ضعیفه تعریف نشده یا یک وسیله تا حس ماکیت به روح و احساس و بدن او داشته باشد و در خانه به اسم جوان‌مردی و غیورمندی حبسش کند و به تمام خواسته‌ها و دل‌خوشی‌های او بی‌توجه باشد و بعد هم به بچه‌هایش که آن‌ها هم عزادار از دست رفتن مادرشان هستند غر بزند که چرا غذایی که پخته‌اند، دقیقا مثل غذای مادرشان نیست.
بله، آقای کمالی فردی تماما خودخواه است نه عاشق. مردی که حق خودش می‌داند به سفر برود و خوش بگذراند و چه و چه؛ اما همسرش به جرم زن بودن محکوم است به کلفتی برای او و این‌که تا ابد از دید همگان مگر محارم مخفی باشد و آخر سر هم در آشپزخانه جان بدهد تا آقا کمالی که هنوز خودش هم درست وحسابی نمی‌داند نسبت به همسرش چه حس و حالی دارد، بعد از خاک‌سپاری او بزند زیر خنده. نمایشی تمام عیار از اوضاع نابه‌سامان فکری یک مبتلا به غیرت افراطی که کم‌کم از رئالیسم به سورئالیسم و سپس به سمت ابزود بودن در تفکر و کردار و رفتار، میل می‌کند.
اما نکته جالب توجه طبقه حساس این است که این فیلم به مقوله‌ای فراتر از غیرتِ صرف می‌پردازد و غیر مستقیم می‌رود سمت باورها و اعتقادات کمالی. به نظر می‌رسد که این به اصطلاح غیرت، مثلا از باورهای دینی آقای کمالی سرچشمه گرفته شده باشد، حداقل کمالی این‌چنین وانمود می‌کند؛ اما حتی وقتی مُعمَم (محمدرضا فروتن) هم به او می‌گوید که این اتفاق، از نظر شرعی مشکل ندارد، باز هم کمالی کوتاه نمی‌آید تا نشان دهد که ماجرا از دید او اصلا مسئله‌ی دینی و اعتقادی نیست، بلکه مسئله شخصی‌ست و از خودخواهی و روحیه‌ی مردسالارانه‌ی او سرچشمه می‌گیرد؛ در نتیجه او آموزه‌های دینی را هم کنار می‌گذارد و به هر طریقی درصدد انتقام‌گیری برمی‌آید و در آخر به عمل حرام نبش قبر روی می‌آورد تا دومرتبه نشان دهد که حتی در دین‌داری هم لاف می‌زند و حرف و عملش یکی نبوده و نیست.
طبقه حساس یا به قول عوامل فیلم، طبقه هساث، فیلمی‌ست که یا دوستش خواهید داشت و از تماشای آن با بازی خوب رضا عطاران لذت خواهید برد یا در برابرش سخت موضع خواهید گرفت که اگر بعد از تماشای آن، مورد دوم را در درون‌تان حس کردید، نگارنده به شما پیشنهاد بازنگری کلی نسبت به آن‌چه که ناراحت‌تان کرده است را می‌دهد.
پی‌نوشت:
۱) برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد فیلم «طبقه حساس» اینجا کلیک کنید.
